انواع وکالتنامه و نکات مهمی که باید بدانید!⚡【سال1403】⚖️

بسیاری از افراد برای انجام امور اداری و مالی خود، شخصی را به عنوان وکیل یا نماینده قانونی خود انتخاب کرده و  سندی به نام وکالتنامه با او تنظیم می کنند که شامل: مشخصات هویتی، آدرس و شماره تلفن وکیل و موکل، موضوع وکالت، حدود اختیارات وکیل و زمان اعتبار این سند می باشد. ما در این مقاله به بررسی انواع وکالتنامه ها، نحوه تنظیم آن برای ایرانیان خارج از کشور، راه های شناسایی و ابطال وکالتنامه خواهیم پرداخت و پیشنهاد می کنیم تا پایان مقاله همراه ما باشید.

وکالتنامه چیست؟

وکیل شخصی است که از طرف اشخاص حقیقی و حقوقی و به نمایندگی از آن ها مسئول انجام اموری است که به او واگذار می شود و وکالتنامه سند رسمی و قراردادی است که بین وکیل و موکل تنظیم می شود تا وکیل به نمایندگی از موکل و در حدود اختیاراتی که به  او داده شده، برای انجام امور خاصی تصمیم گیری کند و در موارد لازم امضای او به جای امضای موکل معتبر است. هر فردی می تواند برای انجام امور خود شخص دیگری را وکیل خود قرار دهد.

امروزه مشاهده می کنیم که افراد برای امور بانکی، خرید ملک به یکی از اعضای خانواده خود وکالت می دهند؛بنابراین لازم نیست که وکیل انتخابی، لزوما وکیل پایه یک دادگستری باشد؛ در واقع افراد می توانند، بدون آن که به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنند، وکالت نامه عادی با یکدیگر تنظیم کنند. گاهی اوقات وکلا در دفتر کار خود چنین وکالتنامه هایی را تنظیم می کنند. این وکالتنامه یک سند عادی است و برای اعتبار باید دارای امضا وکیل و موکل و تاریخ مشخص باشد؛ همچنین گواهی امضا به آن ضمیمه شود.

گاهی اوقات برخی افراد برای انجام امور مالی یا ملکی به صورت رسمی فردی دیگر را به عنوان وکیل و نماینده خود انتخاب می کنند و برای تنظیم وکالتنامه رسمی به دفتر اسناد رسمی مراجعه کرده و در آن حدود اختیارات وکیل را تعیین کرده و مشخص می کنند، آیا امکان عزل وکیل وجود دارد یا خیر؟ اما در صورت بروز مشکلات قضایی و نیاز به مراجعه به دادسراها و دادگاه ها، افراد باید به وکیل پایه یک دادگستری وکالت دهند و در وکالتنامه ای که تنظیم می کنند، میزان حق الوکاله، نوع عقد و حدود اختیارات وکیل را کاملا مشخص کنند.

معرفی انواع وکالتنامه

وکالت مطلق: اگر وکالتنامه را به صورتی تنظیم کنید که به وکیل خود در اموال و املاک خود یا امور دیگر اختیار کامل دهید و اختیارات قانونی خود را به او منتقل کنید، به او وکالت تام یا مطلق داده اید. معمولا افراد تمایل کمتری به تنظیم این نوع از وکالتنامه دارند؛ زیرا امکان سوء استفاده از آن وجود دارد؛ بنابراین باید به وکیل از نظر اخلاقی اطمینان زیادی داشته باشتد تا چنین وکالتی را به ایشان بدهند؛ همچنین تعیین بازه زمانی محدود و مشخص برای این وکالتنامه، تا حدودی مانع سوء استفاده از طرف وکیل می شود.

وکالت مقید:  وکیل در این وکالتنامه در حدودی که شما به او اختیار می دهید، می تواند به نمایندگی از طرف شما عمل کند؛ به طور مثال می توانید، به او وکالت دهید که سند ملکی را که شما خریداری کرده اید ولی هنوز  آماده نشده است را برای شما دریافت کند یا ملک شما را در بازه زمانی معینی بفروشد و ثمن آن را به شما تحویل دهد.

وکالت بلاعزل:  وکالتی که در آن علاوه بر اعطای اختیارات مشخصی به وکیل، امکان و حق برکناری او از طرف موکل سلب می شود، وکالت بلاعزل نامیده می شود؛ به طوری که موکل نمی تواند این وکالتنامه را باطل کند؛ مگر آن که وکیل یا موکل فوت کنند یا آنچه که به آن وکالت داده از بین برود. وکالت بلاعزل می تواند به صورت عام باشد یعنی موکل در مورد تمام امور خود به بهترین وکیل در ایران وکالت دهد یا خاص باشد؛ یعنی در امور مشخصی به او وکالت دهد، مثلا برای فروش ملک به وکیل وکالت بلاعزل دهد که مسلما بعد از فروش ملک، این وکالت از بین خواهد رفت.

وکالت قضایی: این نوع وکالت در دعاوی حقوقی، کیفری، خانواده و طلاق به وکیل داده می شود تا در دادگاه ها و دادسراها از حقوق موکل دفاع کند. در این وکالت وکیل باید دارای پروانه وکالت باشد؛ همچنین وکیل در این نوع وکالت از حقوق متهم در پرونده های جنایی نیز که نوعی دعوی کیفری است با ارائه دادخواست، شکواییه و لوایح محکمه پسند دفاع می کند.

نحوه تنظیم وکالتنامه از خارج از کشور

ایرانیان خارج از کشور در برخی از مورد نظیر: تقسیم اموال ورثه ای، طلاق یا اقامه دعوا و گاهی برای امور اداری و دریافت مدارک تحصیلی به وکیلی مجرب نیازمند هستند تا این امور را برای آن ها حل و  فصل کند؛ بنابراین لازم است، وکالتنامه ای برای این افراد تنظیم شود؛ به این منظور شخص می تواند در زمانی که در ایران اقامت دارد، با یکی از افراد خانواده خود وکالتنامه ای تنظیم کند و در آن حق توکیل به غیر را به او بدهد تا وکیل انتخابی زمانی که موکل در خارج از کشور است، بتواند به وکیل پایه یک دادگستری که مورد نظر موکل است وکالت دهد.

اما برای این که فرد بتواند به طور مستقیم از خارج از کشور به وکیل مورد نظرش وکالت دهد، باید به سایت تایید اسناد کنسولی میخک مراجعه کند و در این سایت ثبت نام کند. پس از ورود به سایت، اطلاعات هویتی موکل و وکیل باید دقیقا وارد شود و سپس با مراجعه به قسمت پروفایل، گزینه سفارت ایران در کشور محل اقامت خود را انتخاب کند و وارد قسمت وکالتنامه شود؛ همچنین نوع وکالتنامه را انتخاب کرده، سپس موضوع وکالت را که به صورت آنلاین با وکیل خود مشخص کرده است، دقیقا وارد کند تا سیستم به او کد رهگیری بدهد.

فرد می تواند با کد رهگیری و مدارک هویتی خود برای تایید امضا و دریافت وکالتنامه به سفارت یا نمایندگی ایران در کشور محل اقامتش مراجعه کند؛ البته اگر موضوع وکالتنامه مربوط به امور مالی نباشد، می تواند از طریق ایمیل یا ارسال کد رهگیری به کنسولگری یا دفتر حفاظت منافع کشور مورد نظر، متن وکالتنامه را دریافت کند و برای تایید امضا به دفتر اسناد رسمی در محل اقامتش مراجعه کند.

راه های شناسایی اصالت وکالتنامه

وکالتنامه ها به دو صورت رسمی و عادی تنظیم می شود، در وکالتنامه عادی، وکیل و موکل خودشان این قرارداد را تنظیم می کنند، اما وکالتنامه رسمی باید در دفتر اسناد رسمی و به وسیله سر دفتر تنظیم شود. چون اطلاعات وکالتنامه عادی در هیچ سازمان یا ارگان دولتی ثبت نمی شود، امکان استعلام آن وجود ندارد، اما وکالتنامه رسمی را می توان به دو روش حضوری و آنلاین استعلام گرفت در روش حضوری فرد به دفتر اسناد رسمی مراجعه می کند و با ارائه کد ملی وکیل و موکل یا شناسه سند و رمز تصدیق آن، این استعلام را انجام می دهد.

در روش آنلاین یا الکترونیکی فرد باید از طریق سامانه عدل ایران، به بخش خدمات قضایی که همان سامانه استعلام وکالتنامه است،  مراجعه کند و با استفاده از شناسه سند و رمز تصدیق برای استعلام آن، اقدام کند؛همچنین سایت ثبت من، سایتی است که خدمات سازمان ثبت اسناد و املاک کشور را ارائه می دهد؛ علاوه بر این ایرانیان خارج از کشور نیز پس از تنظیم وکالتنامه می توانند به سامانه میخک مراجعه کنند و با وارد کردن کد رهگیری، کد ملی و عدد کد امنیتی، استعلام وکالتنامه خود را انجام دهند.

لازم به ذکر است تا قبل از سال 1399 وکالتنامه ها چاپی بود و با امضای وکیل و موکل تکمیل می شد، اما از سال 1399 برای دریافت مالیات متناسب با حق الوکاله واقعی وکلا، وکالتنامه ها در سامانه وکالتنامه الکترونیکی وکیل دادگستری تنظیم می شود، برای استعلام آن ابتدا باید وارد سایت عدل ایران شوید و سپس گزینه خدمات قضایی را کلیک کنید و وارد قسمت استعلام قرارداد الکترونیکی وکالت شوید و با وارد کردن کد ملی و کد ثنا که هنگام ثبت نام در سامانه ثنا در اختیار شما قرار داده شده است از  وکالتنامه خود استعلام بگیرید.

ابطال وکالتنامه به چه صورت است؟

مراحل ابطال وکالتنامه رسمی شامل موارد زیر است:

اطلاع به وکیل: برای ابطال سند ابتدا باید موکل به وکیل اطلاع دهد، معمولا او با اظهارنامه قضایی این موضوع را به اطلاع وکیل می رساند. مزیت این روش آن است که تاریخ درخواست ابطال سند در آن دقیقا  مشخص است.

درخواست کتبی ابطال سند: فردی که تصمیم به  ابطال سند کرده باید به دفتر اسناد رسمی مراجعه کند که وکالتنامه را در آن جا ثبت کرده است و درخواست کتبی ابطال سند را بدهد. او باید مدارک هویتی خود و وکالتنامه را به سردفتر ارائه دهد تا ابطال سند امکان پذیر شود.

انتشار در روزنامه های رسمی: لازم است موکل با انتشار آگهی در یک روزنامه رسمی یا کثیرالانتشار، ابطال وکالتنامه را انجام دهد و افراد ثالث (افرادی به غیر از موکل و وکیل) را از باطل شدن وکالتنامه آگاه کند، لازم به ذکر است که اگر وکیل با ابطال وکالتنامه مخالفت کند، موکل می تواند از طریق مراجع قضایی، ابطال وکالتنامه را پیگیری و انجام دهد.

نکات کلیدی در هنگام تنظیم وکالتنامه

موکل هنگام تنظیم وکالتنامه لازم است، به نکاتی توجه کند، برخی از این نکات شامل موارد زیر است:

• قبل از انتخاب وکیل به بررسی اصالت پروانه وکالت و مدارک هویتی وکیل اقدام کنید. معمولا پروانه وکالت در دفتر وکیل در معرض دید مراجعه کنندگان قرار داده می شود؛ همچنین در ازای هر مدرکی که موکل به وکیل تحویل می دهد، باید رسید آن را دریافت کند.
• در وکالت کاری لازم است که حدود اختیارات وکیل را به طور کامل شرح دهید و توجه داشته باشید که به جای وکالت کاری به او وکالت مطلق ندهید؛ همچنین برای وکالت خود بازه زمانی تعیین کنید؛ به طور مثال برای تعویض پلاک خودرو بازه زمانی مشخص و محدودی تعیین کنید تا سریع تر این کار انجام دهد.
• موکل باید دقت کند که به وکیل وکالت بلاعزل ندهد تا در صورت عدم همکاری و کارآیی وکیل در حل پرونده بتواند او را برکنار کند ( هرگاه در ابتدای وکالتنامه عبارت: ضمن عقد خارج لازم شرط شده که …. را مشاهده کردید، نشان دهنده وکالت بلاعزل است).
• وکالتنامه در سه نسخه تنظیم می شود، یک نسخه برای ارائه به دادگاه و دو نسخه دیگر برای وکیل و موکل است؛ همچنین دارای شماره سریال و آرم کانون وکلای دادگستری یا مرکز وکلای قوه قضاییه است؛ از طرفی رقم حق الوکاله باید در وکالتنامه قید شود، علاوه بر این، وکیل باید مبلغی را برای ابطال تمبر مالیاتی، سهم صندوق حمایت از وکلا و کارگشایان دادگستری و سهم کانون وکلای دادگستری بپردازند.
• لازم به  ذکر است که تعهد وکیل به وسیله است نه به نتیجه، به این معنی که وکیل با ارائه دادخواست، دفاع از موکل در دادگاه، نوشتن لایحه، تمام تلاش خود را برای حصول نتیجه مطلوب انجام می دهد، اما اگر نتیجه ای حاصل نشد، او مسئولیتی ندارد.
• وکالتنامه کاری در صورت عدم تمایل یکی از طرفین می تواند به صورت یک طرفه فسخ شود، اما اگر به صورت بلاعزل باشد، موکل نمی تواند وکالتنامه را باطل کند و این خود یکی از معضلات وکالت کاری بلاعزل است.
• در وکالت کاری بلاعزل، اگر یکی از دو طرف فوت کند یا دچار جنون شود، این وکالتنامه به خودی خود باطل می شود؛ همچنین اگر برای این وکالتنامه بازه زمانی تعیین شود و تا زمان مشخصی به وکیل وکالت داده شود با پایان تاریخ وکالتنامه، بهترین وکیل در تهران از وکالت عزل می شود؛ بنابراین در تنظیم وکالت کاری مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری ضروری به نظر می رسد.

سخن پایانی 

اگر چه وکالتنامه سندی معتبر برای انجام امور حقوقی و قضایی موکل توسط وکیل است، اما در تنظیم وکالتنامه باید دقت لازم صورت گیرد و منافع موکل به خوبی حفظ شود؛ از طرفی گاهی اوقات موکل تمایل به ابطال وکالتنامه دارد که باید به دفتر اسناد رسمی مراجعه کند؛ همچنین امروزه تنظیم وکالتنامه برای ایرانیان خارج از کشور تسهیل شده است که در این مقاله به تفضیل در مورد این موارد شرح داده شده است.

از همراهی شما با سایت وکیل جو بسیار سپاس گزاریم. ما به نکات کلیدی در مورد تنظیم وکالت نامه اشاره کردیم و آماده مشاهده نظرات و سوالات شما در کامنت هایی که برای ما می گذارید، خواهیم بود و تلاش می کنیم در کمترین زمان ممکن، پاسخگوی سوالات شما باشیم.