شکایت چک برگشتی چقدر طول می کشد و چه مراحلی دارد؟⚡【سال1403】⚖️

شکایت از چک برگشتی، یکی از مشکلات رایج در سیستم بانکی و اقتصادی است که به دلایل مختلفی از جمله: عدم موجودی کافی در حساب صادرکننده چک، مغایرت امضا و… رخ می دهد و موجب مشکلات حقوقی برای دارنده چک می شود، اما امروزه بانک مرکزی با راه اندازی سامانه صیاد نقش مهمی در کاهش برگشت چک ایفا کرده است. ما در این مقاله برای آگاهی بیشتر شما به مراحل شکایت از چک، عواقب عدم وصول آن و اهمیت مشاوره حقوقی در این زمینه می پردازیم.

چک برگشتی چیست؟

چک برگشتی در قانون به چکی اطلاق می شود که به دلیل عدم موجودی در حساب صادر کننده آن، عدم تطابق امضا، مسدود بودن حساب یا دستور عدم پرداخت توسط صادر کننده چک؛ همچنین خط خوردگی و عدم تطابق اطلاعات موجود در برگه چک با سامانه صیاد به دارنده چک پرداخت نمی شود، در این صورت فرد می تواند چک را برگشت زده و بانک گواهی عدم پرداخت را صادر کند، در این گواهی تاریخ و شماره چک، مشخصات صاحب حساب، مبلع چک، و دلیل عدم پرداخت ذکر می شود.

دارنده چک برگشتی به همراه چک و گواهی عدم پرداخت می تواند از طریق دعوی کیفری، حقوقی یا ثبتی اقدام به وصول مبلغ چک کند؛ در صورت شکایت کیفری باید از طریق دادگاه شکایت خود را مطرح کند و بعد از مراجعه به دفتر خدمات قضایی و ثبت شکایت پرونده او به دادگاه فرستاده می شود و صاحب چک به مجازات هایی نظیر: حبس، جزای نقدی و ممنوعیت از داشتن دسته چک محکوم می شود، اما اگر شکایت به صورت حقوقی باشد، به صادر کننده چک 24 ساعت مهلت داده می شود که بدهی های خود را پرداخت کند.

در صورت عدم پرداخت، همه حساب های صادر کننده چک مسدود شده و مجددا 10 روز دیگر به او مهلت داده می شود و در صورت عدم پرداخت مجدد، محدودیت های مالی بیشتری برای او اعمال می شود، اما اگر او بخواهد، وصول آن را به شیوه ثبتی انجام دهد، باید با گواهی عدم پرداخت چک و اطلاعات صادر کننده آن، شکایت خود را ثبت کند در این روش تنها می تواند از صادر کننده چک شکایت کند، اما امکان شکایت از ضامن چک وجود ندارد. بهترین روش وصول چک، شیوه کیفری است؛ زیرا صادر کننده چک را وادار به پرداخت می کند.

مراحل شکایت از چک برگشتی

پس از برگشت خوردن چک، دارنده چک  باید گواهینامه عدم پرداخت را دریافت کند. این گواهی شامل اطلاعات مهمی نظیر: دلیل برگشت خوردن چک، تاریخ برگشت و مشخصات حساب است که برای ارائه به مراجع قضایی ضروری می باشد، سپس او باید برای تشکیل پرونده حقوقی یا کیفری به مراجع قضایی مراجعه کند، در صورتی که شکایت کیفری باشد، ابتدا به دادسرا مراجعه می کند و همراه چک برگشتی، گواهینامه عدم پرداخت و شکواییه را تنظیم کرده و دلایل برگشت چک و درخواست خود را به صورت کتبی ذکر می کند.

سپس در دادسرا پرونده ای برای او تشکیل می شود و بازپرس یا دادیار، آن را بررسی می کند و ممکن است، صادر کننده چک را برای ارائه توضیحات یا دفاع از خود احضار کند و در صورت عدم پرداخت وجه چک توسط صادر کننده آن، مجازات حبس، جزای نقدی یا محرومیت از داشتن دسته چک را برای او صادر می کند، اما اگر دارنده چک شکایت حقوقی را مطرح کند، باید با در دست داشتن چک و گواهی عدم پرداخت به دادگاه حقوقی محل صدور چک مراجعه کرده و دادخواست تنظیم کند و در آن مبلغ چک و دلایل برگشت چک را مطرح کند.

سپس پرونده ای برای او تشکیل می شود و دادگاه پس از بررسی مدارک و دفاع طرفین در صورت محکوم شدن صادر کننده چک او را به پرداخت وجه چک به همراه خسارت تاخیر پرداخت و هزینه دادرسی محکوم می کند، لازم به ذکر است که در برخی موارد با مذاکره با صادر کننده چک و به صورت دوستانه می توان این مشکل را برطرف کرد؛ همچنین مشاوره حقوقی با وکیل مجرب و میانجی گری او نیز در بیشتر موارد موجب رسیدن به توافق و وصول چک خواهد شد.

عواقب وصول نشدن چک چه می باشد؟

عواقب کیفری: در صورت اثبات سوء نیت صادر کننده چک و صدور چک بلامحل به طور عمدی، او به حبس محکوم می شود و در برخی موارد به جای حبس، دادگاه صادر کننده چک را با جریمه نقدی مجازات می کند؛ همچنین محرومیت داشتن دسته چک و صدور چک جدید از دیگر مجازات های کیفری او می باشد.

عواقب حقوقی: اگر دارنده چک از طریق مراجع حقوقی برای صادر کننده چک برگشتی شکایت کند، او محکوم به پرداخت مبلغ چک به همراه خسارت تاخیر و هزینه های دادرسی می شود؛ از طرفی در صورت عدم پرداخت وجه چک، دادگاه اموال صادرکننده چک را مسدود می کند.

عواقب بانکی: بانک ها نیز اقدامات ویژه ای علیه صادر کننده چک بلامحل انجام می دهند، یکی از این اقدامات ثبت اطلاعات چک های برگشتی صادرکننده در سامانه بانک مرکزی که این امر به اعتبار بانکی فرد لطمه می زند؛ همچنین صادر کننده چک برگشتی، ممکن است از دریافت تسهیلات بانکی و خدمات مالی محروم شود؛ بنابراین در اعتبارسنجی بانکی، این فرد به عنوان یک فرد بد حساب معرفی می شود و او دچار محرومیت هایی نظیر: عدم امکان افتتاح حساب جدید، عدم دریافت کارت بانکی جدید می شود.

عواقب اجتماعی و اقتصادی: صدور چک بی محل به اعتبار تجاری صادر کننده چک لطمه می زند و معمولا شرکای تجاری و مشتریان از معامله با او خودداری می کنند؛ از طرفی با مشکلات جدی در مورد تامین اعتبار از بانک ها و موسسات مالی و تجاری روبرو می شود؛ علاوه بر این پیگیری های حقوقی و کیفری، به علت عدم پرداخت چک، هزینه های زیادی را به او تحمیل می کند؛ همچنین نمی تواند در مناقصات و مزایده های شرکت ها به علت عدم اعتبار شرکت کند.

متوسط زمان پیگیری شکایت چک برگشتی

زمانی که چک برگشت می خورد، با توجه به نوع شکایت کیفری یا حقوقی، مدت زمان پیگیری شکایت متفاوت خواهد بود. ماده 11 قانون جدید چک، مهلت برگشت زدن چک را از تاریخ صدور آن تا 6 ماه اعلام کرده است که در صورت برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت، 6 ماه دیگر تا انجام شکایت کیفری علیه صادرکننده چک به فرد مهلت داده می شود. صادرکننده چک نیز 10 روز مهلت دارد که چک را تسویه کند. در صورت عدم وصول چک، دارنده چک می تواند حکم جلب صادرکننده چک را در زمان کوتاهی بگیرد.

البته این حکم جلب، تاریخ اعتبار معینی دارد و اگر چک وصول نشد،  حکم جلب باید دوباره تمدید شود، لازم به ذکر است، مشاوره با وکیل در تنظیم شکواییه و دادخواست، وصول چک برگشتی را در زمان کوتاه تری امکان پذیر می کند؛ به طور کلی گواهینامه عدم پرداخت چک در 1 تا 2 روز پس از برگشت چک با مراجعه به بانک صادر می شود. هنگامی که شکایت کیفری باشد، ثبت شکایت در دادسرا که شامل: تنظیم شکواییه، ارائه مدارک و ثبت پرونده در دادسرا است 1 تا 2 هفته طول می کشد.

تحقیقات مقدماتی دادسرا حدود 1 تا 3 ماه به طول می انجامد و در صورت ارجاع پرونده به دادگاه، جلسات دادگاه 1 تا 6 ماه و اجرای حکم نیز به 1 تا 3 ماه طول می کشد؛ از طرفی در صورت تجدیدنظر خواهی این زمان طولانی تر نیز خواهد شد، اما در شکایت حقوقی، تنظیم شکایت، دادخواست و ارائه مدارک و ثبت پرونده در دادگاه حقوقی به 1 تا 2 هفته زمان نیاز دارد و مراحل دادرسی و بررسی دادخواست، در طی 1 تا 3 ماه انجام می شود و  جلسات دادگاه نیز در طی 3 تا 12 ماه برگزار می شود؛ همچنین صدور حکم نهایی 1 تا 3 ماه زمان نیاز دارد.

توصیه هایی برای رفع سوء اثر و چک برگشتی صیادی

سامانه صیاد، یک سامانه متمرکز الکترونیکی است که توسط بانک مرکزی راه اندازی شده و هدف آن کاهش میزان چک های برگشتی و  تخلفات مرتبط با چک های بی محل است، به این ترتیب این چک های بنفش رنگ وارد بازار شد و کلمه صیاد مخفف (صدور یکبارچه الکترونیکی دسته چک) است. این چک ها دارای کد 16 رقمی می باشد و به علت ثبت آن ها در سامانه صیاد، امکان جعل آن ها وجود ندارد و اگر چک برگشت بخورد، مشخصات صادر کننده چک، تاریخ برگشت، مبلغ چک و علت برگشت آن در سامانه صیاد ثبت می شود

اگر چک برگشت بخورد، حساب های صادرکننده چک به میزان مبلغ چک یا کسری موجودی آن، از طرف بانک مرکزی مسدود می شود؛ همچنین این سامانه به تمام بانک ها بعد از 24 ساعت، برگشت چک یا کسری موجودی آن را اعلام می کند و آن ها تا زمان رفع سوء اثر چک، موظف هستند که برای فرد صادر کننده چک، حساب جدید افتتاح نکنند و از صدور کارت بانکی جدید برای او خودداری کنند؛ از طرفی پرداخت تسهیلات بانکی و ضمانت نامه های ارزی و ریالی برای او صورت نمی گیرد.

لازم به ذکر است، صدور دسته چک جدید برای صادر کننده چک تا رفع سوء اثر چک امکان پذیر نمی باشد. دارنده چک نیز از طریق مراجع قضایی یا اجرای ثبت می تواند اقدام به پیگیری و مطالبه وجه چک کند؛ از طرفی برای رفع سوء اثر چک برگشتی صاحب حساب باید کسری مبلغ چک را در حساب جاری خود واریز کند و لاشه چک را به بانک تحویل دهد؛ علاوه بر این رضایت نامه رسمی و محضری از دارنده چک؛ همچنین مراجعه به مرجع قضایی مربوط برای اخذ حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر چک و ارائه آن به بانک ضروری است.

اهمیت مشاوره حقوقی در زمینه شکایت چک برگشتی

مشاور حقوقی در زمینه شکایت چک برگشتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برخی از دلایل اهمیت مشاوره حقوقی شامل موارد زیر است:

• مشاوران حقوقی با قوانین و مقررات مربوط به چک برگشتی آشنا هستند و به آن ها تسلط دارند در نتیجه به افراد در دفاع از حقوق خود یاری رسانده و اشتباهات رایج در فرآیند شکایت را به حداقل می رسانند.
• مشاوران حقوقی مجرب در تهیه و تنظیم مدارک و مستندات لازم برای شکایت از جمله: گواهینامه عدم پرداخت چک، دادخواست یا شکایت نامه به افراد کمک می کنند تا شانس وصول چک برای آن ها افزایش یافته و بهترین و کوتاه ترین مسیر برای تسریع روند دادرسی آن ها پیشنهاد شود.
• وکلای حقوقی به عنوان نماینده دارنده چک در مراجع قضایی حاضر می شوند و از حقوق آن ها دفاع می کنند. حضور وکیل مجرب در جلسات دادگاه و پیگیری مداوم پرونده، احتمال موفقیت آن را افزایش می دهد؛ از طرفی موجب صرفه جویی در زمان و هزینه های ناشی از تاخیر در دادرسی ها خواهد شد.
• بهترین وکیل کیفری در تهران با تجربه به دارنده چک کمک می کنند تا در صورت امکان از طریق مذاکره و توافق دوستانه، راه حل مناسبی برای وصول چک بیابد؛ زیرا در بسیاری از موارد مسائل مربوط به چک بلامحل می تواند از طریق مذاکره و توافق خارج از دادگاه حل شود.
• مشاوره با وکیل حقوقی شانس موفقیت افراد را افزایش می دهد؛ بنابراین انتخاب مشاور حقوقی با تجربه و متخصص عامل مهمی در حفظ حقوق افراد است.
• در صورتی صدور حکم  دادگاه به نفع دارنده چک، وکیل می تواند در مراحل اجرای حکم او را یاری کند و تلاش نماید تا  حکم دادگاه به درستی اجرا شود و فرد به حقوق قانونی خود برسد.
• برای کسب و کارها، برگشت چک می تواند تاثیر منفی در روابط اقتصادی و تجاری ایجاد کند، اما وکیل می تواند به افراد کمک کند با مدیریت صحیح، منافع تجاری خود را حفظ کنند و با صدور چک بلامحل آسیب جدی به کسب و کار خود وارد نکند.

سخن پایانی 

شکایت از چک برگشتی، یکی از دعاوی رایج در امور بانکی و تجاری است و برای پیگیری قانونی آن، دارنده چک از طریق شکایت کیفری می تواند اقدام کند و در صورت اثبات جرم، مجازات هایی نظیر: جریمه نقدی یا حبس در انتظار صادر کننده چک بلامحل خواهد بود؛ علاوه بر این دارنده چک نیز می تواند از طریق دادگاه حقوقی و ارائه مدارک لازم وصول چک را انجام دهد.

آگاهی از مراحل قانونی و حقوقی مرتبط با برگشت چک برای طرفین معامله اهمیت زیادی دارد تا مانع از تضییع حقوق آن ها شود، از این که سایت وکیل جو را تا این لحظه همراهی کردید، بسیار سپاس گزاریم و همواره آماده مشاهده نظرات شما در کامنت های ارسالی تان هستیم.